بررسی کارآمدی عبارتهای پیشنهادی موتورهای کاوش در بسط جستجو از دیدگاه کاربران بر اساس اصل کمترین کوشش و نظریه بار شناختی

مقدمه: یکی از هدف های اصلی نظام های اطلاعاتی، بازیابی اطلاعات مرتبط با نیاز کاربر است. موتور کاوش گوگل از سال 2008 به منظور کمک به کاربران در تدوین عبارت جستجو، قابلیّت کلیدواژه ها و عبارتهای پیشنهادی را به امکانات خود افزوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی کارآمدی این گونه کلیدواژه ها و عبارتها در بسط جستجو از دیدگاه کاربران (دانشجویان تحصیلات تکمیلی) بر اساس اصل کمترین کوشش و نظریه بار شناختی است. روش شناسی: با توجه به رویکرد ترکیبی (کمی و کیفی) پژوهش، نمونه های پژوهش برپایه نمونه گیری غیر احتمالی از نوع نمونه هدفمند استفاده شد. تعداد 60 نفر دانشجوی تحصیلات تکمیلی از دو حوزه بزرگ موضوعی علوم انسانی اجتماعی و علوم پایه/ فنّی مهندسی بر پایه نمونه گیری هدفمند برگزیده شدند. نشست‏های جداگانه ای با هر یک از 60 نفر برگزار و دیدگاه های آنها به چهار شیوه، یعنی "پرسشنامه"، "پروتکل بلنداندیشی" و " تحلیل فایل های ثبت رخدادها" و "مصاحبه" کسب شد. تمرکز اطلاعات مورد نیاز بر واکنش جامعه مورد بررسی نسبت به معیارهای گزینش کلیدواژه های پیشنهادی گوگل و نیز قضاوت آنها در باره ربط اطلاعات بازیابی شده حاصل از کاربرد این کلیدواژه ها بود. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در پیوند با معیارهای گزینش کلیدواژه و عبارتهای پیشنهادی "همخوانی کلیدواژه پیشنهادی با نیاز کاربر یا کلیدواژه اولیه جستجوی وی" با میانگین 53/3 (از نمره 4) از بالاترین میزان توافق نظر بین کاربران برخوردار است. همچنین بیشترین اتفاق نظر در پیوند با معیارهای قضاوت ربط مدارک یا صفحه های بازیابی شده موتور کاوش گوگل مربوط به معیار"همخوانی ربط مدرک بازیابی شده با عبارت پیشنهادی" با میانگین62/3 (از نمره 4) است. همچنین معیارهای جدیدی در زمینه قضاوت ربط مدارک بازیافتی در ارتباط با نیازهای کاربران شناسایی شد. یافته های این پژوهش در مورد نوع و میزان بار شناختی کلیدواژه ها و عبارتهای پیشنهادی نشان داد که این گونه کلیدواژه ها و نتایج بازیابی شده بار شناختی منفی برای کاربران ایجاد نکرده، بلکه به فهم کاربران در جستجوی بهتر کمک کرد. آزمون فرضیه دیگر پژوهش نیز نشان داد که تفاوت معناداری بین میزان ربط نتایج بازیافتی حاصل از عبارت جستجوی اولیه و نتایج بازیافتی حاصل از بسط جستجوی مبتنی بر کلیدواژه ها/ عبارتهای پیشنهادی وجود دارد. به بیان دیگر، استفاده از کلیدواژه-ها/ عبارتهای پیشنهادی در بهبود ربط بازیافت ها موثر بوده است. همچنین یافته های این بخش بر اساس اصل کمترین کوشش، نشان داد که بیش از 4/87 درصد از کاربران به کلیدواژه ها و عبارتهای پیشنهادی موتور کاوش گوگل توجّه نموده و آنها را مورد استفاده قرار می دهند. نیز، بین میزان استفاده کاربران دو حوزه تحصیلی علوم انسانی/ اجتماعی و علوم پایه/ فنّی مهندسی از کلیدواژه ها و عبارتهای پیشنهادی (بسط جستجو) در موتور کاوش گوگل تفاوت معنی‏داری وجود ندارد. در پایان به منظور بهبود نتایج بازیافت حاصل استفاده از کلیدواژه ها و عبارتهای پیشنهادی، پیشنهادهای کاربردی ارائه شده است.